W przemyśle kosmicznym używa się setek akronimów, których zapamiętanie może sprawiać spore problemy. W tym artykule zostały rozwinięte i wyjaśnione te najpopularniejsze.

Akronimy

Aktualizacja: czwartek, 6 grudnia 2018 16:53

Ogólne

  • AOS – Acquisition of Signal – Fraza używana w czasie startu, kiedy odzyskiwane jest połączenie z pojazdem.

  • ACS – Attitude Control System – Synonim Reaction Control System.

  • ACES – Advanced Cryogenic Evolved Stage – Drugi stopień (zasilany ciekłym tlenem i ciekłym wodorem) rakiety Vulcan, projektowanej przez firmę United Launch Alliance.

  • ARM – Asteroid Redirect Mission – Planowana misja NASA, mająca na celu przekierowanie asteroidy na orbitę okołoksiężycową w celu spotkania ze statkiem kosmicznym Orion.

  • ASDS – Autonomous Spaceport Drone Ship – Zbudowana na specjalne zamówienie SpaceX barka, która jest ustawiana na oceanie i służy jako lądowisko dla pierwszego stopnia rakiety.

  • BEAM – Bigelow Expandable Activity Module – Nadmuchiwany moduł stacji kosmicznej, produkowany przez Bigelow Aerospace. Został dostarczony na Międzynarodową Stację Kosmiczną w czasie misji CRS-8.

  • BFR – Big Falcon Rocket – Nazwa używana do określania następnej rakiety SpaceX, która ma być większa niż Falcon Heavy.

  • BO – Blue Origin – Firma konkurująca ze SpaceX.

  • C3 – Characteristic Energy – miara prędkości ucieczki (<1=brak ucieczki, 1=ucieczka bez zwiększania prędkości, >1=ucieczka ze zwiększaniem prędkości).

  • CBM – Common Berthing Mechanism – Urządzenie służące do cumowania transportowego statku Dragon do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

  • CCAFS – Cape Canaveral Air Force Station - Kosmodrom i baza sił powietrznych USA położona na Florydzie.

  • CCDev – Commercial Crew Development – Program rozwoju komercyjnego transportu astronautów.

  • CCiCap – Commercial Crew Integrated Capability – Trzecia faza programu CCDev.

  • CCtCap – Commercial Crew Transportation Capability – Proces certyfikacji statków, budowanych w ramach programu CCDev.

  • COPV – Composite Overwrapped Pressure Vessel – Zbiornik ciśnieniowy, zbudowany z cienkiego kompozytu.

  • COTS – Commercial Orbital Transportation Services – Komercyjne usługi transportu orbitalnego.

  • CRS – Commercial Resupply Services – Kontrakt, w ramach którego firmy SpaceX i Orbital ATK dostarczają zapasy na Międzynarodową Stację Kosmiczną.

  • CRS2 – Commercial Resupply Services 2 – Kontrakt, w ramach którego firmy SpaceX, Sierra Nevada Corp. oraz Orbital ATK będą dostarczać zapasy na Międzynarodową Stację Kosmiczną.

  • Delta-V lub ΔV – Zmiana prędkości – ilość ”pracy”, wymaganej do przemieszczenia statku kosmicznego z jednego miejsca lub orbity w inne.

  • EAR – Export Administration Regulations – Amerykańskie prawo, które reguluje eksport technologii o dwojakim zastosowaniu (komercyjnym i militarnym).

  • EDL – Entry, Descent and Landing – Wejście w atmosferę, obniżenie lotu i lądowanie – seria manewrów, służących do sprowadzenia orbitującego statku na Ziemię.

  • FRR – Flight Readiness Review – Dokumentacja potwierdzająca, że rakieta jest gotowa do lotu.

  • FSS – Fixed Service Structure – Konstrukcja na platformie startowej 39A na Cape Canaveral.

  • F1 – Falcon 1 – Pierwsza i najmniejsza rakieta SpaceX.

  • F9 – Falcon 9 – Następca Falcona 1.

  • FH – Falcon Heavy – Projektowana rakieta, składająca się z trzech członów Falcona 9.

  • FT – Full Thrust – Pełny ciąg.

  • GSE – Ground Support Equipment – Infrastruktura naziemna, pozwalająca na przygotowanie i przeprowadzenie startu rakiety.

  • HIF – Horizontal Integration Facility – Miejsce służące do poziomej integracji rakiety.

  • IIP – Instantaneous Impact Point – Bezpośrednie miejsca uderzenia. Odnosi się do punktu, w którym rakieta wylądowałaby po wyłączeniu silników.

  • IMMT – ISS Mission Management Team – Zespół zrządzania misjami dotyczącymi Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

  • ISRU – In-situ Resource Utilization – Wykorzystanie zasobów na miejscu – odnosi się do kopania i przetwarzania regolitu/atmosfery na Marsie, Księżycu itd. w celu stworzenia np. paliwa.

  • Isp – Specific Impulse – Impuls właściwy – miara “wydajności paliwowej” silnika rakietowego.

  • ISS – International Space Station – Międzynarodowa Stacja Kosmiczna – międzynarodowy, zamieszkały satelita, umieszczony na niskiej orbicie okołoziemskiej.

  • ITAR – International Traffic in Arms Regulations – Amerykańskie prawo, regulujące eksport i import technologii wojskowych (włączając w to rakiety i ich elementy).

  • JRTI – Just Read The Instructions (Marmac 300) – “Po prostu przeczytaj instrukcje” – Pseudonim nadany “emerytowanej” barce SpaceX, służącej jako lądowisko dla pierwszego stopnia rakiety na Atlantyku.

  • JWST – James Webb Space Telescope – Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba – aktualnie budowane kosmiczne obserwatorium NASA, którego wyniesienie w kosmos planowane jest na rok 2018.

  • KSC – Kennedy Space Center – Centrum Kosmiczne im. Kennedy’ego – centrum kosmiczne na Cape Canaveral, zarządzane przez NASA.

  • L1 – Lagrange Point 1 – Punkt libracyjny L1.

  • L2 – Lagrange Point 2 – Punkt libracyjny L2.

  • L2 – Płatna część forum nasaspaceflight.com.

  • LAS/LES - Launch Abort lub Launch Escape System – System pozwalający na szybkie oddalenie się kapsuły w przypadku awarii rakiety.

  • LC-13 – Launch Complex 13, Cape Canaveral – Platforma startowa przerobiona przez SpaceX na platformę do lądowania. Obecnie na tym terenie znajdują się platformy Landing Zone 1 (LZ-1) oraz Landing Zone 2 (LZ-2).

  • LC-39A – Launch Complex 39A, Cape Canaveral – Dawna platforma startowa, używana m.in. przez wahadłowce, obecnie została przejęta przez SpaceX i będzie używana do startów Falcona 9 i Falcona Heavy.

  • LOM – Loss of Mission – Utrata misji, często w wyniku awarii/eksplozji rakiety.

  • LOS – Loss of Signal – Utrata sygnału – fraza używana w przypadku utraty łączności z rakietą/statkiem kosmicznym/satelitą.

  • LOV – Loss of Vehicle – Utrata pojazdu – niepowodzenie misji, spowodowane najczęściej eksplozją rakiety.

  • LRR – Launch (vehicle) Readiness Review – Dokumentacja potwierdzająca, że rakieta jest gotowa do lotu.

  • LZ-1 – Landing Zone 1 – Platforma przeznaczona do lądowania pierwszych stopni rakiet Falcon 9 i Falcon Heavy. Została zbudowana na terenie dawnego kompleksu startowego LC-13 na Cape Canaveral, na Florydzie. 

  • LZ-2 – Landing Zone 2 – Platforma przeznaczona do lądowania pierwszych stopni rakiet Falcon 9 i Falcon Heavy. Została zbudowana na terenie dawnego kompleksu startowego LC-13 na Cape Canaveral, na Florydzie. Znajduje się na północ od platformy LZ-1. 

  • LZ-4 – Landing Zone 4 – Platforma przeznaczona do lądowania pierwszy stopni rakiet Falcon 9 startujących z zachodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych. Znajduje się kilkaset metrów od platformy startowej SLC-4E.

  • MA – Mission Assurance – Proces inżynieryjny używany aby zwiększyć szanse na powodzenie misji.

  • MARS – Mid Atlantic Regional Spaceport – Główna siedziba rakiet Minotaur i Antares firmy Orbital ATK.

  • MCT – Mars Colonial Transporter – Projektowany przez SpaceX pojazd, mający służyć do transportu ludzi na Marsa.

  • MECO – Main Engine Cutoff – Koniec pracy silnika pierwszego stopnia rakiety podczas startu.

  • NDA – Non-Disclosure Agreement – Podpisywana przez pracownika umowa, która zabrania mu upubliczniania tajnych informacji z miejsca pracy.

  • NDS – NASA Docking System – Urządzenie służące do przytwierdzenia załogowego Dragona do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej.

  • NET – No Earlier Than – Nie wcześniej niż.

  • NEO - Near Earth Orbit – Orbita bliska Ziemi – termin używany zazwyczaj przy opisywaniu asteroid przelatujących blisko Ziemi.

  • NSF – NASA Spaceflight/NASA Spaceflight Forum. Wbrew nazwie, forum nie jest związane z NASA.

  • OCISLY – Of Course I Still Love You (Marmac 304) – “Oczywiście, że wciąż cię kocham” – Pseudonim barki ustawianej na Atlantyku, służącej jako lądowisko dla pierwszego stopnia rakiety. Następca JRTI.

  • PIF – Payload Integration Facility – Placówka integracji ładunku.

  • PICA-X – Phenolic Impregnated Carbon Ablator-X – Materiał, z którego zrobiona jest osłona termiczna kapsuły Dragon.

  • PMA – Pressurized Mating Adapter – Używane na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej urządzenie, służące do konwersji Common Berthing Device na NASA Docking System.

  • PMF – Propellant Mass Fraction – Stosunek pomiędzy masą paliwa, a masą pojazdu.

  • RCS – Reaction Control System – Synonim ACS.

  • RSS – Rotating Service Structure – Konstrukcja na platformie startowej 39A na Cape Canaveral.

  • RUD – Rapid Unscheduled Disassembly – Nagły, nieplanowany demontaż, czyli najczęściej wybuch rakiety.

  • RTLS – Return To Launch Site – Powrót na miejsce startu.

  • SECO – Second (Stage) Engine Cutoff – Koniec pracy silnika drugiego stopnia rakiety.

  • SEP – Solar Electric Propulsion – Napęd elektryczno-słoneczny.

  • SLC-40 – Space Launch Complex 40, Cape Canaveral – Platforma startowa 40 na Cape Canaveral.

  • SLC-4E – Space Launch Complex 4 East, Vandenberg – Platforma startowa 4E (wschodnia) w bazie wojskowej Vandenberg.

  • SLC-4W – Space Launch Complex 4 West, Vandenberg – Platforma startowa 4W (zachodnia) w bazie wojskowej Vandenberg. Została wybrana przez SpaceX jako platforma do lądowania podczas startów z SLC-4E.

  • SPIF – Spacecraft Processing and Integration Facility – Placówka przerabiania i integracji pojazdów kosmicznych.

  • SFN – Spaceflight Now – Strona internetowa poświęcona lotom kosmicznym.

  • SSME – Space Shuttle Main Engine – Główny silnik wahadłowca.

  • SSTO – Single Stage To Orbit – Określenie stosowane dla rakiety/pojazdu orbitalnego, który wykorzystuje tylko jeden stopień do osiągnięcia orbity.

  • T/E – Transporter/Erector – Konstrukcja, która transportuje podnosi rakietę Falcon z pozycji poziomej do pionowej i utrzymuje ją na platformie startowej.

  • TRL – Technology Readiness Level – Metoda NASA, służąca do określania dojrzałości technologii. (9 = obecnie używana, 1 = daleka od gotowości do użycia).

  • ULA – United Launch Alliance – Firma konkurująca ze SpaceX.

  • VAB – Vehicle Assembly Building – Budynek montowania pojazdów.

  • VAFB – Vandenberg Air Force Base, California – Baza wojskowa Vandenberg w Kalifornii. Używana przez SpaceX w czasie wysyłania ładunków na orbitę polarną lub wsteczną niską orbitę okołoziemską.

  • VV – Visiting Vehicle – Pojazd odwiedzający. Termin używany do określania każdego statku, który odwiedza Międzynarodową Stację Kosmiczną.

  • WDR – Wet Dress Rehearsal – Procedura sprawdzająca działanie rakiety przed dniem startu. W jej czasie tankowane jest paliwo, odlicza się do startu, jednak nie odpala się silników.

Orbity / manewry orbitalne

  • BEO – Beyond Earth Orbit – Jakiekolwiek miejsce lub orbita poza wpływem siły grawitacyjnej Ziemi.

  • DRO - Distant Retrograde Orbit – Bardzo stabilna orbita okołoksiężycowa, która planowana jest jako miejsce dla misji przekierowującej asteroidę.

  • GEO – Geostationary Orbit – Orbita geostacjonarna – orbita wokół równika, na wysokości 35 786 km nad powierzchnią Ziemi, z okresem orbitalnym wynoszącym dokładnie jeden dzień. Satelita znajdujący się na tej orbicie zawsze znajduje się nad tym samym punktem na Ziemi.

  • GTO – Geostationary Transfer Orbit – Geostacjonarna orbita transferowa – eliptyczna orbita, której perygeum znajduje się na niskiej orbicie okołoziemskiej, a apogeum na (lub powyżej) orbicie geostacjonarnej.

  • HEO – High Earth Orbit – Wysoka orbita okołoziemska – orbita o wysokości ponad 35 786 km.

  • LEO – Low Earth Orbit – Niska orbita okołoziemska – orbita o wysokości poniżej 2 000 km.

  • LOI – Lunar Orbit Insertion – Manewr przeprowadzany podczas przelotu obok Księżyca, polegający na umieszczeniu statku kosmicznego na orbicie okołoksiężycowej.

  • MEO – Medium Earth Orbit – Średnia orbita okołoziemska – orbita o wysokości pomiędzy 2 000 km a 35 786 km.

  • MOI – Mars Orbit Insertion – Manewr przeprowadzany podczas przelotu obok Marca, polegający na umieszczeniu statku kosmicznego na orbicie okołomarsjańskiej.

  • SO – suborbital – Trajektoria lotu, którego energia kinetyczna jest wystarczająca, aby osiągnąć kosmos, ale nie na tyle, aby osiągnąć orbitę.

  • TLI – Trans-Lunar Injection – Przeprowadzany na orbicie okołoziemskiej manewr, którego zadaniem jest wysłanie obiektu w kierunku Księżyca.

  • TMI – Trans-Mars Injection – Przeprowadzany na orbicie okołoziemskiej manewr, którego zadaniem jest umieszczenie obiektu na orbicie heliocentrycznej, z której później jest on przechwytywany przez siłę grawitacyjną Marsa.

Silniki

  • M1A – Oryginalna wersja silnika rakietowego Merlin 1, o ciągu 340 kN. Pierwszy jego lot odbył się w 2006 roku.

  • M1B – Wersja B silnika Merlin 1, o ciągu 360 kN. Nigdy nie odbył się lot z wykorzystaniem tego silnika.

  • M1C – Wersja C silnika Merlin 1, o ciągu 556-660 kN. Pierwszy jego lot odbył się w 2008 roku.

  • M1D – Wersja D silnika Merlin 1, o ciągu 620-690 kN. Pierwszy jego lot odbył się w 2013 roku.

  • M1DVac – Wersja D silnika Merlin 1, o ciągu 934 kN. Silnik ten jest dostosowany do działania w próżni. Pierwszy jego lot odbył się w 2013 roku.

Paliwo

  • CH4 – Metan – Prosty węglowodór stosowany jako paliwo kriogeniczne.

  • LH2 – Liquid Hydrogen (H2) – Ciekły wodór – Bardzo proste paliwo kriogeniczne.

  • LNG – Liquid Natural Gas – Gaz ziemny w postaci ciekłej. Składa się w 80-99% z metanu.

  • LOX – Liquid Oxygen – Ciekły tlen – Powszechnie stosowany kriogeniczny utleniacz (używany w Falconie).

  • MMH – Monomethyl Hydrazine – Monometylohydrazyna – Bardzo toksyczne paliwo, które jest ciekłe w zwykłych warunkach (używane w Dragonie).

  • N2O4 – Dinitrogen Tetroxide, aka DNTO – Tetratlenek diazotu – Bardzo toksyczny utleniacz, który jest ciekły w zwykłych warunkach (używany w Dragonie).

  • RP-1 – Rocket Propellant-1 – Kerozyna – Węglowodór o złożonej budowie, używany jako paliwo (używany w Falconie).

Akronimy odnoszące się do kontroli startu

  • AVI – Avionics Operator – Operator awioniki.

  • CC – Communications Coordinator – Koordynator do spraw komunikacji.

  • CE – Chief Engineer – Główny inżynier.

  • DC – Dragon Controller – Kontroler odpowiedzialny za Dragona.

  • FRC – Falcon Recovery Coordinator – Koordynator odpowiedzialny za odzyskiwanie Falcona.

  • FS – Flight Software – Oprogramowanie odpowiedzialne za lot.

  • FSPO – Flight Safety Project Officer – Osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo lotu.

  • FTS – Flight Termination System – System przerwania lotu.

  • GC – Ground Control – Kontrola naziemna.

  • GNC – Guidance, Navigation, & Control – Wskazówki, nawigacja i sterowanie.

  • GS – Ground Station – Stacja naziemna.

  • LD – Launch Director – Kierownik startu.

  • LDA – Launch Decision Authority – Osoba/instytucja decydująca o starcie.

  • MM – Mission Manager – Menedżer misji.

  • OD – Orbital Director (?) – Dyrektor do spraw orbitalnych.

  • OSM – Operations Safety Manager – Osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo operacji.

  • Prop – Propulsion – Napęd.

  • RC – Range Coordinator – Koordynator odpowiedzialny za przestrzeń “zajętą” na czas startu.

  • Recovery - Landing and Recovery – Lądowanie i odzyskiwanie.

  • RCO – Range Control Officer – Osoba odpowiedzialna za kontrolę “zajętej” na czas startu przestrzeni.

  • ROC – Range Operations Coordinator – Osoba odpowiedzialna za operacje przeprowadzane w “zajętej” na czas startu przestrzeni.

  • SE – Systems Engineer (?) – Inżynier systemów.

  • TVC – Thrust Vector Control – Sterowanie wektorem ciągu.

  • VC – Vehicle Control – Kontrola pojazdu.

Informacje o polityce prywatności

SpaceX.com.pl szanuje dane osobowe Użytkowników i spełnia wymogi ich ochrony wynikające z powszechnie obowiązujących przepisów prawa, a w szczególności z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE.

Informacje o użytkowniku zbierane podczas odwiedzin oraz dane osobowe podawane podczas kontaktu z autorami serwisu SpaceX.com.pl wykorzystywane są jedynie w celu umożliwienia poprawy jakości działania portalu, zrozumienia zachowań odwiedzających oraz komunikacji z użytkownikami, którzy na to wyrazili chęć. Dane zbierane o użytkownikach podczas ich odwiedzin zawierają takie informacje jak listę stron które otworzyli, szczegółowy czas spędzony na poszczególnych stronach i zachowanie w trakcie przeglądania. Aplikacja internetowa lub zewnętrzne usługi mogą tworzyć także na komputerze użytkownika pliki tekstowe, które służą rozpoznawaniu odwiedzajacego i dostarczaniu mu usług takich jak powiadomienia.

Administratorem zebranych danych są twórcy strony SpaceX.com.pl i wszystkie informacje są dostępne tylko i wyłącznie dla nich i ich zaufanych usługodawców. Dane te nie są w żaden sposób monetyzowane przez twórców serwisu. Wspomniani zaufani usługodawcy to: Google Analytics, Hotjar, Matomo, OVH.

Dalsze przeglądanie tej strony, scrollowanie jej, a w szczególności zamknięcie tego okna informacyjnego oznacza wyrażenie zgody na zbieranie, przetwarzanie i nieograniczone przechowywanie danych o użytkowniku przez twórców serwisu SpaceX.com.pl